Een dagje demonstreren tegen de bruinkoolwinning in Duitsland
Afgelopen zaterdag reisde ik met tientallen jonge, enthousiaste klimaatactivisten naar Garzweiler in Duitsland (net over de grens bij Roermond) om te protesteren tegen de bruinkoolwinning. Ik wist dat bruinkool van alle fossiele brandstoffen verreweg de meeste CO2-uitstoot veroorzaakt. En ook dat men in Duitsland, ondanks de Energiewende, niets doet om de winning van bruin- en steenkool een halt toe te roepen. Met als gevolg dat Europa nu wordt overspoeld met goedkope kolenstroom die schone energie uit de markt drukt. Meer dan genoeg reden om eens een dagje naar Duitsland te gaan om ze eens te vertellen wat ik ervan vind.
In Duitsland aangekomen blijken er duizenden mensen op de been te zijn. Niet alleen doorgewinterde activisten maar ook gewone burgers. Je kunt merken dat de milieu- en klimaatproblematiek hier veel sterker leeft dan in ons land. In Duitsland is ‘Kohlenausstieg’ – volledig stoppen met kolen – een belangrijk thema op de politieke agenda.
Evenementen als deze hebben voor mij vaak iets van een schoolreisje of bedrijfsuitje. Iedereen is vrolijk en opgewekt. Vanuit de trein gezien ligt Nederland er groen bij, op deze druilerige zaterdagochtend. Het idee dat de wereld bedreigd zou worden door klimaatverandering heeft nog steeds iets onwerkelijks. Ik hoor dit al vanaf de jaren tachtig. Sindsdien is het dagelijks leven gewoon doorgegaan.
Het eerste doel van de excursie is een punt waar je een goed uitzicht hebt over de bruinkoolwinning. Waar je ook kijkt, links, rechts of vooruit, je ziet een immense bruin-zwarte vlakte zonder enige begroeiing. IJzeren skeletten van de enorme installaties waarmee de bruinkool wordt afgegraven zijn zichtbaar als kleine stipjes aan de horizon. Het is alsof je vanaf een berghelling op een vallei uitkijkt. Hoe meer naar het midden, hoe dieper de grond is afgegraven. Een helling met verschillende aardlagen is zichtbaar – een mini Grand Canyon, maar dan nog altijd tientallen vierkante kilometers groot en op sommige punten meer dan 200 meter diep.
Een fascinerende aanblik, maar ook beangstigend. Mensen zijn werkelijk in staat een groot stuk land in een woestijn te veranderen. Nog meer indruk maakt het dorpje Immerath, waar we doorheen lopen op weg naar ons plekje in een kilometerslange menselijke keten. Van een afstand een gewoon Duits dorpje met een mooie oude kerk. Van dichtbij – overal geblindeerde ramen, geblindeerde deuren, geblindeerde garagedeuren. Het dorpje is slachtoffer van plannen om de dagbouw van bruinkool nog meer uit te breiden. De meeste inwoners zijn al geëvacueerd. Ook al lopen er vandaag honderden opgewekte demonstranten rond, het is toch een deprimerende aanblik.
Voor één van de deuren staat een oudere dame een groepje demonstranten te woord. Zij is een van de weinige bewoners die nog niet is vertrokken. Sinds de evacuatie wordt het dorp ’s nachts geteisterd door vandalen. Vanwege de stress kost het haar moeite voldoende nachtrust te krijgen. Toch wil ze zolang als het kan op haar oude vertrouwde plek blijven wonen. Achter het raam hangt een papier met daarop in grote letters: ‘Dieses Haus ist noch bewohnt’.
Op deze manier komt de schade die de fossiele brandstofindustrie aanricht een stuk dichterbij. Overal ter wereld gaat de winning gepaard met steeds ergere vergiftiging en verwoesting van landschappen. De beste voorraden raken steeds meer uitgeput. Daardoor worden steeds grotere gebieden aangetast voor een steeds kleinere opbrengst. Veel schade ontstaat ook wanneer men bestaande velden tot de laatste druppel leegzuigt. De inwoners van Groningen kunnen daarover meepraten.
In veel andere delen van de wereld ondervinden mensen dagelijks de gevolgen van klimaatverandering. Overal nemen weersextremen toe. Alleen al in Amerika waren er vorig jaar droogtes in Brazilië, Colombia, Venezuela, Paraguay, Bolivia, de Verenigde Staten, Mexico en vier kleinere landen in Centraal Amerika (heeft iemand hierover iets gehoord in de reguliere pers?!? Ik niet!)
Waarom laten we dit alles gebeuren? Omdat machige bedrijven en regeringen menen dat ‘Kohlenausstieg’ net iets te duur is. En omdat het velen van ons niet echt iets kan schelen. In ons land (in ieder geval, in het buiten-Groningse deel ervan) lijkt alles nog OK. De winters worden wat warmer, maar dat is voor veel mensen niet onplezierig. We kunnen ons eenvoudigweg niet voorstellen dat ons ooit iets zou kunnen overkomen. De zeespiegelstijging gaat net iets te langzaam om de inwoners van de Randstad nog op tijd wakker te schudden.
Toch kan er een moment komen dat de grachtengordel van Amsterdam er even geblindeerd en verlaten bij ligt als het dorpje Immerath in het Rijnland. Geëvacueerd in afwachting van de zondvloed. Omdat Rijkswaterstaat de veiligheid niet meer kan garanderen. Alleen kleine groepjes krakers houden nog dapper stand. Om te protesteren tegen de blinde natuurkrachten. Die we zelf hebben ontketend met onze collectieve hebzucht, onverschilligheid en… gebrek aan voorstellingsvermogen.
Wir wollen ab sofort einen Kohlenausstieg!
Auch in Holland!
WIR SIND ALLE IMMERATHER!!!
