Kritiek op stadswarmte in nieuwbouw: ‘Ongelooflijk zonde’

Amsterdam staat voor de rechter omdat nieuwbouw in de Sluisbuurt toch wordt aangesloten op stadsverwarming.  Al weer twee jaar terug zei de gemeenteraad: niet meer doen.

Bron: Bart Van Zoelen – Parool 12 Maart 2020

1. Waar draait de rechtszaak donderdag om?

Actiegroep Amsterdam Fossielvrij heeft de gemeente voor de bestuursrechter gesleept omdat de gemeente in de Sluisbuurt 2700 nieuwbouwwoningen wil aansluiten op het warmtenet van Vattenfall, het vroegere Nuon. De nieuwe wijk op Zeeburgereiland zou daarmee voor verwarming en douchewater afhankelijk worden van de stadsverwarming met een temperatuur van zo’n 70 graden Celsius, opgewekt uit afval en aardgas met CO2-uitstoot.

In kleine flatwoningen met moderne isolatie zijn zulke hoge temperaturen niet nodig. Een elektrische warmtepomp die geleidelijk, zuinig en op groene stroom de kamertemperatuur opkrikt naar 20 graden Celsius zou volstaan. Stadsverwarming in nieuwbouw is daarom volgens Amsterdam Fossielvrij niet te verenigen met de dreigende ‘klimaatramp’.

2. Waarom krijgt de Sluisbuurt dan niet deze energiezuinige verwarming?

Amsterdam heeft een ambitieus klimaat­beleid. Al in 2030 wil de stad 55 procent minder CO2-uitstoot bereikt hebben. Twee jaar terug besloot de gemeenteraad nieuwbouw niet meer aan te sluiten op stadsverwarming. De hoge temperaturen in dat net moet de stad bewaren voor oudere buurten waar de huizen zo tochtig zijn dat een warmtepomp geen optie is.

Niet veel later bleek dat in de Sluisbuurt toch stadsverwarming komt. Vattenfall had namelijk al de concessie gekregen voor het hele Zeeburgereiland. In principe kunnen projectontwikkelaars wel een alternatief naar voren schuiven, maar dat moet dan even duurzaam zijn. Volgens wethouder Marieke van Doorninck (Klimaat) bleek uit berekeningen dat het warmtenet van Vattenfall een lagere CO2-uitstoot heeft dan de combinatie van een warmtepomp en zonnepanelen.

3. Hoe kan het dat stadsverwarming in nieuwbouw als duurzaamste uit de bus komt?

Een deel van de verklaring is dat de Sluisbuurt wordt aangesloten op een retourleiding van het warmtenet uit het Oostelijk Havengebied, waar nog heter water wordt gebruikt. Belangrijker is dat zonnepanelen in de berekeningen vooral bestemd zijn voor elektriciteit en niet voor warmte. Zonnepanelen wekken ’s winters weinig stroom op, terwijl juist dan veel warmte nodig is. De gemeente gaat er daarom van uit dat het elektriciteitsnet moet bijspringen en telt de stroom uit zonnepanelen niet mee. Vanwege het nog lage aandeel groene stroom in Nederland is het warmtenet dan toch duurzamer dan een warmtepomp.

4. Wat denkt Amsterdam Fossielvrij hiervan?

Die ziet dit als een rekentruc. De actiegroep vermoedt dat de gemeente de oren laat hangen naar Vattenfall omdat de stad zelf grote belangen heeft bij de stadsverwarming. In oudere wijken, waar de warmtepomp geen optie is, geldt het warmtenet als dé oplossing om veel woningen van het aardgas te halen. Via het eigendom van AEB is de gemeente bovendien mede-eigenaar van het warmtenet in Noord en Nieuw-West. In de rechtszaak komt naar voren dat Vattenfall heeft mogen meepraten over de voorwaarden bij de beoordeling van een alternatief voor stadsverwarming.

5. Komen er nog meer wijken waar nieuwbouw toch stadsverwarming krijgt?

Dat is de grote vrees van Amsterdam Fossielvrij. Dezelfde rekensom kan in andere nieuwbouwwijken ook opleveren dat stadsverwarming de duurzaamste is, ondanks de CO2-uitstoot. Binnen het concessiegebied van Vattenfall wil Amsterdam nog tienduizenden woningen bouwen, dus er staat veel op het spel.

Bij een doorrekening van de Amsterdamse klimaatplannen ging adviesbureau CE Delft er vorige week van uit dat nog tienduizend nieuwbouwwoningen stadsverwarming krijgen.

6. Staat de actiegroep alleen met de kritiek op stadsverwarming in nieuwbouw?

Bepaald niet. Op Oostenburg verrijst momenteel nieuwbouw die laat zien hoe het ook kan. Alle 1500 woningen krijgen hier een eigen aansluiting op een warmtepomp die voor warmte en koeling put uit de bodem. Ook hier gaat het om appartementen in een hoge dichtheid. “Redelijk uniek,” zegt Gert Jan ’t Hart van Klimaatgarant, het bedrijf dat dit energiesysteem aanbiedt via woningcorporatie Stadgenoot.

Ook Klimaatgarant maakt zich zorgen dat er geen eerlijke concurrentie is met stadsverwarming. Gemeentepolitici denken bijna automatisch in collectieve oplossingen, volgens ’t Hart. Daar komt bij dat gemeenten vaak mede-eigenaar zijn van het warmtenet. “Een projectontwikkelaar wil zo’n gemeentebestuur ook niet tegen de schenen schoppen.”

’t Hart kent ook voorbeelden waar het recht om nieuwbouw aan te sluiten op stadsverwarming, wat makkelijker en dus goedkoper is, wordt opgeëist als tegenprestatie voor het aansluiten van verouderde buurten. Dat de bewoners van nieuwbouw daarmee duurder uit zijn, nemen gemeenten dan voor lief.

7. Willen bouwers hierover de strijd aan met de gemeente?

Woningcorporatie De Key is kritisch. Directeur Leon Bobbe noemt stadsverwarming in nieuwbouw ‘ongelooflijk zonde’. Ook hij hekelt de hang naar grootschalige oplossingen die huurders en kopers afhankelijk maken van één energiebedrijf. “Groots en meeslepend. Zo’n net ligt er voor vijftig jaar, een zware investering. Begin nou eens op het kleinste niveau en zoek daar naar intelligente oplossingen.”

Voor een bestaande buurt in Noord onderzoekt De Key een ‘bronnet’ dat warmte van zo’n 15 graden terugwint uit het riool. Een warmtepomp volstaat om de woningen op temperatuur te krijgen. “Zo moeten we overal in de buurten op zoek naar warmtebronnen.”

Toch sluit ook De Key in Nieuw-West 600 nieuwbouwwoningen aan op het warmtenet, omdat het jaren duurt om te ontkomen aan de verplichtingen die de gemeente en de corporaties vijftien jaar geleden zijn aangegaan met Vattenfall. Vanwege de schreeuwende behoefte aan nieuwe woningen wil De Key niet wachten. “Dan ben je jaren kwijt. Wij willen door.”

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *