Ligt de grachtengordel straks op de bodem van de Noordzee?

Sorry, this entry is only available in Dutch. For the sake of viewer convenience, the content is shown below in the alternative language. You may click the link to switch the active language.

Amsterdam bereidt zich voor op een toekomst met klimaatverandering. Volgens recente rapporten kan de zeespiegel deze eeuw veel sneller gaan stijgen dan verwacht – maximaal 3 meter in 2100. Op de website van de gemeente staan indrukwekkende plannen voor klimaatadaptatie: er is sprake van waterberging, waterpleinen en waterbergende wegen, multifunctionele dijken, ecologische oevers, integrale watertoets. De vraag is of deze plannen niet al door de werkelijkheid zijn ingehaald.

Door Jan Willem Brouwer

Ik kan het me nog goed herinneren: nieuwjaarsnacht van het jaar 2000. Prachtig vuurwerk steeg op achter het Rijksmuseum. Peinzend vroeg ik mij af of de stad over 1000 jaar nog zou bestaan. Zou Nederland zich voldoende kunnen wapenen tegen de zeespiegelstijging? 1000 jaar geleden was de plek die nu Amsterdam heet nog een zompig onbewoonbaar moeras. Zou het kunnen dat de stad nu al over de helft van haar levensduur heen is?

Geen illusies
Als we het over de hele lange termijn hebben: daar maak ik mij inmiddels geen illusies meer over. De laatste keer dat het op aarde 2 graden warmer was, 2 miljoen jaar geleden, was de zeespiegel 20-25 meter hoger. De kans dat we de temperatuurstijging tot 2 graden kunnen beperken is al heel klein. Volgens recente onderzoeken behoort 8 meter in 2200 en 20 meter in het jaar 2500 tot de mogelijkheden.

De elegante herenhuizen aan de Amsterdamse grachten (deels gefinancierd met slavenhandel) zullen een verre herinnering worden. Net als de hangende tuinen van Babylon en de Colossus van Rhodos. Tenzij we er onverhoopt in zouden slagen de hele stad tientallen meters op te hogen.

Ver weg
Natuurlijk is dit nogal ver weg voor de meesten van ons. Wat dat betreft is er enige ruimte voor …. ‘hoop’. De zeespiegelstijging gaat langzaam in vergelijking met andere effecten van klimaatverandering. Als de wereldwijde uitstoot sterk naar beneden gaat kan het nog sterker vertraagd worden. Hierdoor hebben we misschien meer tijd voor aanpassingen.

We hebben echter geen reden ons veilig te wanen. Volgens recente rapporten van het IPCC smelt Antarctica sneller dan verwacht. Zelfs als we de wereldwijde temperatuursverhoging beperken tot 2 graden, behoort twee meter stijging in 2100 tot de mogelijkheden. Drie meter als de temperatuur vier graden stijgt. De echte versnelling zal overigens pas na 2050 plaatsvinden. Toch zijn organisaties als Rijkswaterstaat en Deltares de mogelijke gevolgen al aan het onderzoeken.

Steeds meer inspanning en kosten
Technisch gezien valt 3 meter zeespiegelstijging nog wel te hanteren. Maar omdat het tempo van de zeespiegelstijging gestaag gaat toenemen, zal er steeds minder tijd zijn de vereiste maatregelen te implementeren. Het zal steeds meer inspanning en geld kosten. Steeds meer waterpompen zullen het rivierwater in vanuit het IJsselmeer in de zee moeten pompen. Steeds meer zand moet voor de kust worden gestort. Steeds meer zout water sijpelt onder de zeewering door. De vraag is hoelang deze inspanningen haalbaar blijven vanuit het oogpunt van kosten, benodigde materialen, ruimtebeslag, en maatschappelijk draagvlak.

In een recent rapport schetst Deltares alvast de verschillende opties die we tot onze beschikking hebben als het menens wordt. Reguliere dijkverhoging blijft mogelijk tot 1 a 2 meter. Daarna moeten we op zijn minst de monding van de grote rivieren gaan afsluiten. Al het rivierwater moet dan naar buiten worden gepompt. Er wordt gedacht aan een tegenoffensief: grote eilanden voor de Noordzeekust om de huidige kustlijn te verdedigen. Probleem is dat niemand weet hoeveel zand we daarvoor tot onze beschikking hebben. Sowieso zal dit enorm veel schade aan de natuur veroorzaken.

Meebewegen
Een ander reeks opties wordt eufemistisch ‘meebewegen’ genoemd. Dat wil zeggen accepteren dat het land (soms) onder water loopt. Gebouwen zullen op palen of terpen worden gebouwd. Of het mogelijk is bestaande bebouwing op te hogen, moet nog onderzocht worden. En er is waarschijnlijk niet genoeg zand voor.

Ook de optie van massale evacuatie van de westelijke provincies wordt geanalyseerd. Nuchter. Alsof het de normaalste zaak van de wereld is. Het nieuws dat ons land op lange termijn niet meer te redden is, heeft geen schokgolf in de publieke opinie veroorzaakt. Geen huilende mensen op straat. Niemand tooit zich in het zwart, scheurt zijn kleren in wanhoop op bestrooit zijn hoofd met as.

Onleefbaar
In het rapport wordt slechts zijdelings genoemd dat na 2100 de zeespiegelstijging gewoon doorgaat. Tegen die tijd zijn al grote gebieden in de tropische zones volledig onleefbaar geworden vanwege de hittegolven. Voor een land als Bangladesh zijn de gevolgen van 1 meter zeespiegelstijging al niet te hanteren. Miljoenen mensen zullen gedwongen moeten verhuizen. Je moet er dus niet aan denken wat 2 meter of meer zou betekenen.

Wie heeft aan dit alles de meeste ‘schuld’? Is dat wel de juiste vraag? Het gaat er toch vooral om wat er nog een te doen valt?

Heel veel schuld hebben de oliemaatschappijen, die decennia lang een schandalige mis-informatie campage hebben gevoerd om klimaatverandering te ontkennen. Het is zeker ook de schuld van een economisch systeem waarin de korte termijn winsten van de aandeelhouders boven alles gaan. Misschien is het toch ook wel een beetje de schuld van kortzichtige, relatief tevreden burgers in rijke landen het allemaal maar laten gebeuren.

Sluit u eens de ogen. Stelt u voor dat u te horen krijgt dat u over 10 jaar uw mooie grachtenwoning in Amsterdam zult moeten verlaten. Alle plaatsen met jeugdherinneringen verzwolgen door het zoute water. Denk dan eens aan de arme boeren in Bangladesh die nu al op de vlucht zijn voor het water. Voor wie zal het het ergste zijn: voor uzelf, uw achterkleinkinderen, of voor die boeren in Bangladesh?

U kunt weinig doen. Ik kan weinig doen. Samen kunnen we meer doen.

Lees meer artikelen van Jan Willem Brouwer op www.klimaatinzicht.nl

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *