Het gaat om het aansluiten van 2.700 nieuw te bouwen woningen in de Sluisbuurt in Amsterdam. De buurt ligt op het Zeeburgereiland, aan de oostrand van de stad waar het IJ overgaat in het IJmeer en Markermeer. Voor de hele buurt zijn ruim 5.500 woningen voorzien.

Stichting Amsterdam Fossielvrij is onderdeel van Fossielvrij NL en Fossilfree, een wereldwijde actiebeweging die zich onder meer richt op het overhalen van beleggers om hun investeringen in fossiele brandstoffen terug te trekken. Mischa Meerburg, vrijwilliger bij de Amsterdamse afdeling: “Wij spannen een rechtszaak tegen de gemeente Amsterdam aan omdat wij het niet eens zijn met het warmteplan voor de Sluisbuurt. De manier waarop de gemeente de duurzaamheid van de warmtevoorzieningen van deze woningen berekent, maakt voor ons duidelijk dat de gemeente de belangen van het warmtenet ten onrechte voorop zet.” De stichting diende eerder een bezwaarschrift in tegen het warmteplan voor de Sluisbuurt, maar dat werd afgewezen.

Retourwarmte

In het warmteplan van de gemeente staat dat deze woningen door het stadswarmtenet verwarmd zullen worden met warmte uit de retourleiding van het net. Deze retourwarmte heeft een lagere temperatuur dan warmte direct van de distributieleiding, hoofdbron van dit net is restwarmte van een afvalcentrale. Dit is een belofte van wethouder Marieke van Doorninck (Duurzaamheid, GroenLinks) aan de gemeenteraad, die via een motie het college heeft verplicht geen restwarmte te gebruiken voor goed geïsoleerde nieuwbouwhuizen. Westpoort Warmte, een joint venture van afvalenergiebedrijf AEB en energiebedrijf Vattenfall, zal de warmte leveren.

Bouwers kunnen een ander energiesysteem voor de te bouwen woningen voorstellen aan de gemeente, maar dan moet dat systeem wel net zo energiezuinig zijn als de aansluiting op het warmtenet. Dat heet de gelijkwaardigheidsbepaling. Volgens Amsterdam Fossielvrij heeft de gemeente Amsterdam de berekening voor duurzame woningen zo gemaakt dat alleen het warmtenet als duurzaam en haalbaar uit de bus kan komen.

Belang warmtenet

Alle nieuw te bouwen woningen in Nederland moeten voldoen aan duurzame bouweisen, in technische termen de energieprestatiecoëfficiënt, ofwel EPC-eisen. Voor woningen geldt landelijk een maximale EPC van 0,4. Dit is vastgelegd in het Bouwbesluit 2012 waarin voorschriften staan voor veiligheid, gezondheid, maar dus ook energiezuinigheid van een woning. Per energiesysteem, zoals een warmtenet of een warmtepomp, krijgt de woning punten die optellen tot een EPC. Zonnepanelen trekken weer punten af, want die verduurzamen het energieverbruik, zo is de gedachte.

Amsterdam gaat daar niet in mee. Het college van B&W vindt dat zonnepanelen op of aan de woning niet kunnen worden ingezet voor het functioneren van een warmtepomp. Zonne-energie moet benut worden voor het vergroenen van het elektriciteitsnet. Ook is het college bang dat de warmtepomp met name fossiele elektriciteit zal gebruiken. Dit komt omdat warmtepompen juist in de winter nodig zijn als zonnepanelen weinig energie opwekken.

Het betekent dat zonnepanelen niet scoren als het gaat om een duurzame warmtevoorziening. Meerburg van Amsterdam Fossielvrij: “We zijn met stomheid geslagen. De gemeente hoort zich aan landelijke regels te houden. Zij zet het warmtenet voorop, vanwege het eigen belang dat zij in het afvalenergiebedrijf Amsterdam heeft, de bron van het stadswarmtenet.” Volgens de stichting maken bouwers die in de Sluisbuurt huizen willen bouwen met warmtepompen en zonnepanelen geen kans. Dit geldt ook voor het Amstelkwartier, een andere nieuwbouwbuurt die aangesloten wordt op het warmtenet, zegt Meerburg.

Voor de toekomst heeft de gemeente Amsterdam al besloten het warmtenet te bewaren voor bestaande bouw, vanwege de hoge temperatuur van de warmte. Goed geïsoleerde nieuwbouw moet daar niet meer op aangesloten worden, maar voor de Sluisbuurt en het Amstelkwartier geldt het oude warmteplan nog. Gemiste kans, meent de stichting die nu de rechtszaak aanspant.

Gelijkwaardig

Gemeentes mogen via de Crisis- en Herstelwet hun eigen maximale EPC bepalen zolang die onder de landelijke norm van 0,4 zit. Zonnepanelen op en aan het gebouw tellen eigenlijk altijd mee in de energieprestatie van het gebouw, maar daarin wijkt Amsterdam af. Of het juridisch écht niet mag wat de gemeente Amsterdam doet, en of de rechtszaak van de stichting kans van slagen heeft, kreeg Energeia na navraag bij enkele experts niet duidelijk.

Naast de rechtszaak heeft ook Pier Vellinga, hoogleraar klimaatverandering aan de Universiteit van Wageningen zijn zorgen geuit over de berekeningen van de gemeente. In een brief aan de stad zegt Vellinga: “Om wereldwijde klimaatverandering tegen te gaan is het van belang dat er sprake is van een daling van emissies op jaarbasis. Het idee dat in de zomer opgewekte zonne-energie niet zou leiden tot vermindering van de jaarlijkse emissies is een misverstand. Voor de afname van de jaarlijkse emissies in Nederland is het niet van belang in welk seizoen de emissiereducties plaatsvinden, van belang is dat ze daadwerkelijk plaatsvinden.”

De gemeente zegt in een schriftelijke reactie: “Amsterdam werkt met warmteplannen voor collectieve warmte- en koudesystemen. Zoals het bouwbesluit voorschrijft, wordt binnen warmteplannen gewerkt met de gelijkwaardigheidsbepaling. De gemeenteraad van Amsterdam heeft verschillende warmteplannen vastgesteld, afhankelijk van de opgave in een gebied, waarbij het voorkomt dat lokale duurzame opwek van elektriciteit buiten de gelijkwaardigheid voor warmte valt. Alle warmteplannen worden afgewogen volgens het afwegingskader voor duurzame warmte (en koude): duurzaam, open en betaalbaar.”

Orla McDonald
22 oktober 2019

Klik hier voor een link naar het artikel

 KIJK OOK OP: amsterdamfossielvrij.nl/sluisbuurt