Na gezamenlijke druk van burgers en organisaties heeft de Amsterdamse haven een historisch besluit genomen: in 2030 is alle steenkool onze haven uit. Een fossielvrij Amsterdam is daarmee nog dichterbij gekomen. Burgerbeweging Amsterdam Fossielvrij feliciteert Gemeente en Havenbedrijf met deze moedige beslissing, waarvan directeur Koen Overtoom zelf zegt: ‘Het is best een enge stap’. Overtoom toont de moed en het leiderschap dat nodig is voor een succesvolle klimaattransitie.
Amsterdam Fossielvrij vindt het een belangrijk marktsignaal. “Amsterdam laat hiermee zien dat steenkolen een slechte investering vormen,” zegt initiatiefnemer Sven Jense. “Vind nog maar eens financiering voor een kolencentrale. Dat wordt steeds lastiger, ook in andere landen in Europa. Het argument dat kolen ‘gewoon naar andere landen zullen verhuizen’ gaat dus steeds minder op. De carbon bubble lijkt hier op een beheerste manier spanning te verliezen. Steenkoolrisico’s worden beheerst afgebouwd.”
Met de keuze voor afbouw van kolen zet Amsterdam door op weg naar een fossielvrije stad. Eerder al werd het ABP door burgemeester Eberhard van der Laan opgeroepen te stoppen met beleggen in kolen, olie en gas, werden directe investeringen onderzocht, en is besloten dat een eerlijke bank gezocht moet worden die natuurlijk fossielvrij is. De keuze met kolen te stoppen is ook een politiek signaal. Het gemeentebestuur zegt geen steenkool meer te willen. Rotterdam kan nu cynisch inzetten op meer omzet, of het leiderschap van Amsterdam volgen en zo het signaal aan de internationale markten nog versterken.
Het is nog maar de vraag of de kolenoverslag door strengere regulering en marktwerking die eindstreep van 2030 wel zal halen, stelt Jense. Dat zou ook goed zijn, want om het Parijs Akkoord uit te voeren, en dus catastrofale klimaatschade af te wenden, zouden we al tien jaar eerder met kolen moeten stoppen. De kamer heeft vorig jaar al ingestemd met een motie van D66 die de regering opriep alle kolencentrales in 2020 te sluiten. Het gaat sneller en we moeten sneller. Alleen zo worden we als Nederland – nu in Europa vrijwel de grootste vervuiler – weer voorloper.
Voor de benzinehaven – grootste ter wereld – ziet Amsterdam Fossielvrij nog wel aanzienlijke gevaren. Benzine draagt net zo goed als kolen bij aan klimaatverandering. Uit het klimaatakkoord van Parijs volgt dat het wereldwijde koolstofbudget nog maar 5 tot maximaal 20 jaar meegaat willen we de temperatuurstijging tot 1,5 respectievelijk 2 graden beperken. Ook benzinegebruik zal dus moeten stoppen. Bovendien voorspellen partijen als Bloomberg dat door de toename van elektrische auto’s de benzinevraag uiterlijk in 2023 al stevig zal afnemen. Ook hier versnelt de energietransitie.
De voor deze eeuw voorspelde twee meter zeespiegelstijging en de nu al 400.000 jaarlijkse slachtoffers maken deze overwinning van levensbelang voor huidige én toekomstige generaties. Natuur- en milieuorganisaties knokken al decennia voor minder kolen. Amsterdam Fossielvrij bedankt iedereen die deze beweging door de jaren vooruit heeft geholpen. De gezamenlijke winst geeft het vertrouwen dat burgers, organisaties en overheid de leiding kunnen nemen in het oplossen van waarschijnlijk het grootste probleem ter wereld, en daarin met elkaar het meest succesvol zijn.
De Amsterdamse coalitie van VVD, D66 en SP streeft naar een fossielvrije hoofdstad. Dit schrijft het College van B&W in een reactie op de oproep van een grote groep Amsterdammers onder wie Dolf Jansen, Ewald Engelen en Sven Jense. De inwoners vinden het onverantwoord nog te profiteren van een eindige industrie die de toekomst willens en wetens in gevaar brengt. Vooral voor de Amsterdamse haven zijn de consequenties groot.
De energiehaven is kwetsbaar voor de grote onzekerheid op de fossiele brandstof markt: de carbon bubble. Om internationale klimaatafspraken na te komen moet zeker 80 procent van de bekende reserves aan fossiele brandstoffen onder de grond blijven. Deze reserves worden stranded assets. Zakenbanken zoals Citibank zien deze financële zeepbel en raden beleggers daarom aan hun aandelen in de fossiele energie industrie, zoals ExxonMobil, Shell of kolenbedrijven, te verkopen. Steden als Oslo en Kopenhagen geven daar gehoor aan. Pensioenfonds ABP heeft recent besloten om de CO2 uitstoot van hun beleggingen met 25 procent te reduceren.
Amsterdam gaat als werkgever het ABP oproepen om verder te divesteren (aandelen fossiele energie industrie te verkopen). Ook is een onderzoek gestart naar fossiele banden die de gemeente zelf kan hebben. Met het twee jaar geleden verzelfstandigde Havenbedrijf is een dialoog gestart om “de discussie en het denken over de transitie van het havengebied te bevorderen en mogelijkheden te verkennen,” zo schrijft het College.
De briefschrijvers, verenigd onder de naam Amsterdam Fossielvrij, vinden dit een goed begin. Sven Jense: “Door het bezit van de grootste benzinehaven ter wereld en de tweede kolenhaven van Europa is Amsterdam sterk verweven met de fossiele industrie. In 2008 is besloten de infrastructuur voor fossiele brandstoffen niet in oppervlakte uit te breiden. Ook zijn er plannen om de groene bedrijvigheid in de haven (zoals biomassa, biobrandstoffen en hergebruik) te stimuleren. Maar er zijn nog geen concrete plannen voor de vermindering van de doorvoer van fossiele brandstoffen. Financiële gevolgen van een sterk verminderende vraag naar kolen en benzine zijn nog niet onderzocht.”
In het klimaatakkoord van Parijs is afgesproken de opwarming van de aarde tot bij voorkeur 1,5 graad te beperken. Hernieuwbare energie ontwikkelt zich snel, en investeerders trekken zich steeds vaker uit fossiele brandstof terug. Daarom is niet langer aannemelijk dat de afbouw van fossiele brandstoffen op een lineaire, geleidelijke en voorspelbare manier zal plaatsvinden. Wanneer de Gemeente en de haven nalaten zich hierop voor te bereiden, dan zijn de financiële consequenties voor de stad mogelijk ernstig. Pas als de haven fossielvrij wordt kan echt worden gesproken van een Fossielvrij Amsterdam.
Amsterdam roept ABP op te stoppen met investeren in kolen, olie en gas
Burgemeester Van der Laan ziet ernstig gevaar voor pensioenen door klimaatrisico’s
Amsterdam, 13 juli 2016 — Amsterdam zet pensioenfonds ABP onder druk om hun investeringen in de fossiele industrie te beëindigen, om onomkeerbare klimaatverandering te voorkomen. In een brief aan het ABP bestuur schrijft burgemeester Eberhard van der Laan: “Indien het ABP niet binnen een redelijke termijn de beleggingen in fossiele industrie beëindigt, brengt dat de pensioenen van de deelnemers ernstig in gevaar.” Hij maakt duidelijk dat hij deze oproep doet als reactie op een brief van het burgerinitiatief Amsterdam Fossielvrij.
Sven Jense, initiatiefnemer Amsterdam Fossielvrij, is positief over deze stappen. “Het verbreken van de financiële banden met de fossiele industrie maakt onze stad en onze pensioenen toekomstbestendig. Maar we moeten ook een ambitieuze termijn stellen, ook voor de transitie van onze fossiele haven. Wij willen niet dat onze stad aan klimaatverandering verdient.”
Internationale beweging
De oproep van Amsterdam komt op het moment dat een groeiende groep wereldsteden hun fossiele belangen afstoot: Stockholm, Seattle, Melbourne, Oslo en Berlijn hebben zich gecommitteerd fossielvrij te worden. De Duitse hoofdstad besloot eind juni om al zijn financiële belangen in de fossiele brandstof industrie – met name pensioengeld – te divesteren. Ook de EU heeft recent afgesproken dat Europese pensioenfondsen de risico’s van stranded assets als gevolg van klimaatwetgeving moeten onderzoeken en open moeten zijn over hoe zij dat doen.
Amsterdam Fossielvrij
Burgerbeweging Amsterdam Fossielvrij vroeg een jaar geleden de Gemeente haar banden met de fossiele brandstof industrie te onderzoeken en verbreken. Er loopt inmiddels een onderzoek naar fossiele beleggingen. Maar ook vraagt de burgerbeweging om fossiele brandstof activiteiten af te bouwen in de haven. Door de inkomsten uit de grootste benzinehaven ter wereld en tweede kolenhaven van Europa is Amsterdam medeplichtig aan destructieve klimaatverandering en worden publieke middelen blootgesteld aan hoge financiële risico’s.
Gedeelde zorgen
Amsterdam staat in zijn vraag aan ABP niet alleen. De stad sluit zich aan bij een oproep van meer dan 12.000 ambtenaren, docenten, militairen en andere ABP-deelnemers, die vorig jaar bij hun pensioenfonds op aandrongen om fossiele beleggingen zo snel mogelijk af te bouwen. Ook De Nederlandse Bank waarschuwde eerder dit jaar voor de gevaren van een carbon bubble voor de financiële sector.
Wist je dat 17 zeeschepen evenveel zwavel uitstoten als alle auto’s ter wereld?
De film Sea Blind vertelt een nog weinig bekend maar fascinerend verhaal en is een remedie tegen onze “Zee Blindheid”. Na Sea Blind volgt een gesprek met game changers. Filmmaakster Bernice Notenboom heeft Amsterdam Fossielvrij daar ook bij uitgenodigd.
Vrijdag 22 april (Earth Day), 18.00 uur, Undercurrent. Ben je erbij? Het ticket is inclusief hapjes en drankjes. Hier reserveren (klik op ‘tickets ophalen’).
Sea Blind gaat over de uitstoot van scheepvaartverkeer. Eenfossielvrije haven is een belangrijke inzet voor een fossielvrije stad. De gemeente Amsterdam is 100% aandeelhouder van de haven. We kunnen je inbreng bij het nagesprek dan ook goed gebruiken. Het wordt een interactief debat met Havenbedrijf Amsterdam, Amsterdam Fossielvrij, oplossingsgerichte ondernemers GoodFuels en Openlabel, en het publiek.
Onze eigen Egbert Born heeft Bernice geïnterviewd. Dat interview vind je hier.
Negentig procent van alles wat we kopen, komt naar ons per schip. Containerschepen voeden ons, geven ons kleren, meubels, het genot van het nieuwste gadget. Het grootste schip ter wereld vervoert 19,2000 containers en dat zijn honderdzeventien miljoen paar schoenen! Hoe groter de containerschepen worden, hoe minder we de omvang ervan lijken te kunnen omvatten. We zijn ‘zeeblind’ geworden. De scheepvaart is de meest vervuilende industrie maar ook de duurzaamste. Met geen enkele vorm van transport kun je in een keer 117 miljoen paar schoenen vervoeren. Maar scheepvaart kan en moet schoner.
Bernice Nootenboom (rechts) in gesprek met de coördinator van FossielVrij Nederland, Liset Meddens
Je film gaat over de vervuilende rol van de scheepvaart in het Arctisch gebied. Wat moet er veranderen?
Bernice: Wij moeten er in ieder geval voor zorgen dat we net als in het Antarctisch gebied (Zuidpool, red.) internationale wetgeving gaan instellen. Dat je daar in de toekomst niet met Heavy Fuel Oil (HFO), oftewel bunkerolie mag varen. De verwachting is dat de internationale scheepvaart in 2050 met 250 % toeneemt. De meeste scheepvaart vindt plaats in het Noordelijk halfrond. Dat mogen we niet toelaten op de manier waarop we het nu doen.
Wat is er zo speciaal en gevaarlijk aan bunkerolie als brandstof ?
Bernice: Bunkerolie is het putje van het olievat. Het heeft een goed vloeibaarheidsgehalte. De scheepsmotoren vinden het heerlijk. Het smeert lekker en heeft een hoge caloriewaarde. Maar het is ook de meest vervuilende soort brandstof in de wereld. Dat is slecht voor onze gezondheid. Verder kun je er niks mee doen behalve asfalt maken.
Je was op de klimaattop COP21 in Parijs om de risico´s van bunkerolie te agenderen en te lobbyen. Waarom lukt het niet in de klimaatdoelstellingen van landen ook doelen voor scheepvaart mee te nemen?
Bernice: Grootste probleem met de COP21 zijn de landen. Die moeten zich committeren aan beperkte CO2 uitstoot. Scheepvaart is geen land. Varen in internationaal water maakt het heel moeilijk ze onder een noemer te schuiven. De International Maritime Organization (IMO) is wel van de Verenigde Naties maar valt onder een andere tak van sport. Omdat het een zelfregulerend orgaan is.
Op 22 april is in Amsterdam de vertoning van je documentaire Seablind, ondersteund door Amsterdam Fossielvrij. Wat kunnen wij, samen met jou en Amsterdammers, doen om dit probleem aan te pakken?
Bernice: Mensen begrijpen niet dat je ziek wordt van de scheepvaart. De Amsterdamse haven ligt midden in de stad. Er wonen heel veel mensen om heen. De meeste zwaveluitstoot komt van de zee. Die waait direct het land binnen. Als er niet snel maatregelen worden genomen krijgen we daar gezondheidsproblemen door. Dat is nu al zo. We hebben stappen in de juiste richting gezet om zwavel uit brandstof te halen. Maar we hebben nog steeds stikstof en roet en andere fijnstoffen die heel erg problematisch zijn voor onze gezondheid. We kunnen dingen veranderen.
Op 9 maart lanceerde een pioniersgroep uit de scheepvaart in London een routekaart 2040: het Sustainable Shipment Initiative. Met veel ambitieuze initiatieven, maar ook deze. De Noordelijke scheepvaartroute zal door klimaatverandering ijsvrij worden. Ze zien die route als instrument om CO2 uitstoot te beperken omdat die route korter is dan via de Zuidkaap en het Suezkanaal. Wat vind je van die opvatting?
Bernice: Minder CO2 uitstoten omdat je minder brandstof verbruikt vind ik heel prima. Maar: het moet nog steeds anders. Het scheelt negen dagen varen en heel veel geld. De reder die via de Noordelijke zeeroute vaart bespaart bijna een miljoen Euro aan brandstofkosten. Dat is de grootste drijfveer voor de scheepvaart die route te ontwikkelen. Het moet sowieso met andere brandstof. Er hoeft maar iets te gebeuren, bijvoorbeeld een lekkage in een schip. Een olievlek krijg je daar gewoon niet opgeruimd. Er is geen infrastructuur voor reddingsacties. Het is te ver weg, te moeilijk om er te komen. Als het gebeurt in de winter is het 24 uur per dag donker. Dat zijn rampenscenario’s. Dus waarom dan niet en/en? Niet business as usual met die bunkerolie.Het Arctisch gebied heeft een heel erg kwetsbaar ecosysteem. Dat moeten we beschermen. Ten tweede wordt met bunkerolie veel roet uitgestoten. Met bunkerolie wordt veel roet uitgestoten. We denken dat 40 % van het versnellen van het smelten van het ijs in Groenland en de Arctische zee komt door roetuitstoot. Die bron moeten we wegnemen. Met een ander soort brandstof.
De gemeente Amsterdam is 100 % aandeelhouder van het havenbedrijf. Wat kan de rol zijn van het havenbedrijf en gemeente Amsterdam om de scheepvaart meer duurzaam te maken?
Bernice: Havens zijn energiehaarden, er wordt heel veel energie gebruikt. Nederland staat heel erg onderaan de Europese ladder van duurzaamheid. Dat is zo belabberd. Om een schaamtegevoel van te krijgen. De energie zou om te beginnen opgewekt moeten worden uit duurzame energie. Daar moet veel meer in geïnvesteerd worden. Windenergie, getijdenenergie, zonnepanelen, alle voorbeelden die je maar op kan noemen. In de haven zelf, daar wordt heel veel energie gebruikt. Denk aan al die kranen die containers moeten oploodsen. Het zijn enorm grote industriële complexen. Dat vergt heel veel energie, dus dat is het eerste. Havens moeten verduurzaamd worden.
Ten tweede, haven en gemeente moeten wat betreft de scheepvaart de gatekeepers gaan worden. Ze moeten schepen weren die zich niet aan de regels houden. De havens moeten daar een actieve rol in gaan spelen. Nu is dat Rijkswaterstaat en de douane, dat zijn overheidsinstanties. De havens zelf moeten daar belangrijker in gaan worden. Overtreders niet willen en ook niet mogen accepteren.
Vind je dat er bij de havens zelf onvoldoende bewustzijn is van klimaat verandering?
Bernice: Ja. Ze snijden zichzelf in de vingers. De havens van Amsterdam en Rotterdam verdienen geld aan opslag van benzine (en heel veel kolen, red.). Dat wordt verder getransporteerd naar landen die aan onze rivieren liggen. Dus ze willen die opslag niet weigeren.
De LNG terminals die nu in Rotterdam worden gebouwd zijn misschien wel een stap weg van opslag van bunkerolie zoals we die nu hebben. En überhaupt van olie en raffinaderijen. Zolang we plastic hebben is er altijd olie, daar ontkom je niet aan. De chemische industrie gaat door. Plastic zit in alles. Dat is niet zo 1, 2, 3 te verwijderen. We zullen altijd één of ander vervoer hebben van olie. Het zou al heel mooi zijn als we kunnen nadenken over hoe we de enorme vloot containerschepen laten overschakelen. Er zijn honderdduizend containerschepen. De haven moet daaraan bijdragen.
(reacties aan de auteur kunnen gestuurd worden naar: ebornworks@gmail.com )
De chirurg J.V. Pavlov in het operatietheater. Ilja Repin, 1888.
De gemeente Amsterdam heeft de absurd hoge groeiprognose van de havenvisie 2030 gebaseerd op het IPCC rapport van 2001. Met fossiele brandstoffen als kolen en olie als grootste aanjagers van de groei. Op de klimaattop in Parijs is het doel van de maximale globale temperatuurstijging omlaag gebracht van 2 naar 1,5 graden Celsius.Daarvoor moet wel met onmiddellijke ingang de uitstoot van CO2 met tientallen procenten omlaag.
De haven van Amsterdam baseert zijn visie op een verouderde prognose dat het totale kolenverbruik in Nederland in 2040 met tussen de 35% en 195% zal zijn gestegen.
De businesscase van dit bedrijf waar de gemeenteraad van Amsterdam in 2015 mee heeft ingestemd is een ten hemel schreiende waanvoorstelling. Tijd voor een duurzame herziening op de operatietafel. En kan gelijk de kolencentrale van Nuon die er naast ligt dicht.
Management by speech
Voordat ik verder vertel wil ik u allemaal vragen eventjes terug te denken aan wat u vijftien jaar geleden deed. Waar u woonde, werkte en hoe u dacht dat de wereld er in 2040 uit zou zien.
En waar u nu bent. Wat voor apparaten had u in huis? Kunt u zich voorstellen dat u in 2015 voor u zelf of uw gezin een plan ging maken dat gebaseerd is op uw denkbeelden uit 2001? Ik niet. Aangekomen op pagina 20 van de Visie 2030 van de Port of Amsterdam schrok ik me daarom kapot toen ik las dat de prognoses zijn gebaseerd op een rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving uit 2008. Dat jaartal bleek een typefout, het rapport komt uit 2006. En is inhoudelijk weer gebaseerd op nog oudere rapporten zoals het IPCC rapport uit 2001wat betreft de hoofdstukken over klimaatverandering.
De happy clappy management slang is wel erg 2014, het jaar dat het geschreven is. Inclusief allemaal hipsterachtige droomscenario’s en prachtige illustraties voor 2040 waarin we allemaal gelukkig zijn, intensief samenwerken, hoogwaardige green economyprogress hebben gemaakt in een biobased economy met veelzijdige, wendbare en innovatieve samenwerking van marktmeesters, matchmakers en co-creators. Geen extreme overstromingen in 2015 in Engeland, de VS en Zuid-Amerika, Saoedi Arabië en Jemen (die meer dan normaal getroffen worden door cyclonen). De extreme droogtes in Syrië en Zuid Afrika van 2015 doen er allemaal niet toe in het PBL rapport van 2006. Geen oudejaarsdag van 2015 waar El Niño in combinatie met de klimaatverandering zorgt voor temperaturen in Alaska die dertig graden hoger liggen dan normaal.
De Britse NGO www.carbontracker.org van Mark Campanale en Jeremy Tellegen die wereldwijd door financiële instellingen als Goldman Sachs, Deutsche Bank, HSBC en ook corporate government bedrijven als Saudi Aramco worden uitgenodigd om te vertellen over de carbon bubble, en stranded assets bestonden nog niet.
En de divestmentbeweging www.350.org van Paul McKibben en Naomi Klein, in Nederland geleid door Liset Meddens, hadden geen idee dat ze zo groot zouden worden op COP21 en de staat van beleg aan de kant zouden zetten voor de D12 demonstratie van de Arc de Triomph naar de Eiffeltoren. Het was ver voor de tijd dat de Rockefeller foundation (de founding fathers van de Amerikaanse olieindustrie) besloten al hun miljarden terug te trekken uit de fossiele industrie. Moeten gemeenteraadsleden capabel worden geacht daar doorheen te zien? Ja natuurlijk, dat is hun werk.
Eigenaar kolenoverslag Herengracht 480
De gemeenteraad en de wethouder duurzaamheid hebben in 2015 nagelaten wat de Russische schilder Ilja Repin in 1888 bij de research voor zijn schilderij ‘De chirurg J.V. Pavlov in het operatietheater’ wel deed. Goed kijken op de locatie zelf.
Bloedkolen
De OBA bulkterminal aan de Westhavenweg in Amsterdam wordt slechts door een oversteek met de pont gescheiden van de 72 duizend inwoners van Zaandam. Niet meer dan 100 meter met kolenstof, risico voor ziektes aan de luchtwegen etc. Er is een open opslag van 700 duizend vierkante meter kolen. Een stuk groter dan uw huis. Dat waait alle kanten op.
Veel van deze kolen zijn afkomstig uit Colombia en staan bekend als bloedkolen. Omdat er voor de winning mensen worden vermoord in Zuid Amerika en de rechten van de arbeiders worden geschonden. De handelsbezoeken van minister Ploumen hebben daar geen verandering in gebracht. Onze vrijheid en sociale rechtvaardigheid wordt betaald met de levens van de Colombianen en hun gezinnen.
Er loopt rechtstreeks vanaf de kolenoverslag een transportband naar de elektriciteitscentrale van Nuon aan de overkant van de weg. In de kolengestookte centrales van Nederland zijn vorig jaar een recordhoeveelheid kolen verstookt, miljarden kilo’s. Van alle fossiele brandstoffen leveren kolen de grootste bijdrage aan klimaatverandering. De gemeente Amsterdam berekent zijn groeiscenario’s 2030 voor de haven op tientallen tot 195 procent extra gebruik. Allemaal gebaseerd op cijfers van een PBL rapport uit 2006. Heel lang geleden.
Van wie is dit bedrijf? Dat is even zoeken. OBA Amsterdam was eigendom van een beursgenoteerd bedrijf, HES beheer. Dat is in 2014 van de beurs gehaald nadat het was gekocht door Hestya Energy. Er was gedoe bij de overname, een rechtszaak omdat een aandeelhouder de overnameprijs aan de lage kant achtte. Het hoofdkantoor is gevestigd op Herengracht 480, zelfde adres als advocatenkantoor Hammerstein. En nog een aantal obscure bedrijfsnamen. Zodra je van de beurs gaat moet je nog wel aan regels voldoen, maar publieke verantwoordelijkheid is dan niet meer verplicht. Dat kan allemaal in het belastingparadijs Nederland. Minister-president Mark Rutte lachte er deze week nog hartelijk over toen hij er in het Europees parlement op werd aangesproken. Ik dacht dat het spoor daar dood liep.
Carlyle
Nee dus. Om u even bij de les te houden over de dramatische versnelling in vermindering van gebruik van fossiele brandstoffen die nodig is, geef ik u de gelegenheid te kijken wat David Hone, Climate Change Advisor van Shell er over zei in zijn blog van 9 december 2015 : COP21: A pathway for 1.5 degrees Celsius. Hij zegt : Even if emissions were to continue to plateau as we have seen over 2014-2015, the 1.5°C threshold would be reached as early as 2028. Anders gezegd: Zelfs als we met de emissies door zouden gaan op het zelfde niveau als in de afgelopen twee jaar dan is al in 2028 1,5 graad temperatuurstijging onvermijdelijk. We hebben nog maar dertien jaar. De visie van de gemeente Amsterdam houdt rekening met een stijging in het kolenverbruik van 195 procent in 2040.
Ok, mijn zoektocht ging verder naar de eigenaar van OBA bulk Amsterdam. Nu zien we pas met wat voor spelers als minister Henk Kamp van EZ en de gemeente Amsterdam zaken moeten doen als ze Amsterdam fossielvrij willen maken. Het organogram laat zien dat HES international onderdeel is van de joint venture van twee van de grootste equity fondsen van de wereld, het Amerikaanse Carlyle en Riverstone Holdings. Een zoektocht op internet levert een verontrustende hoeveelheid materiaal op van miljardenprojecten met corruptie, smeergeld en belangenverstrengeling inclusief de excessieve winsten die werden gemaakt tijdens de Irak oorlog op defensieprojecten.
De VPRO zond een beruchte documentaire ‘The Iron Triangle ‘ uit over dit fonds. Die kan je terugkijken op You Tube. Ze beheren een scala aan overslagterminals in Nederland, Polen en Frankrijk, zoals ook het Europees Massagoed Overslagbedrijf met een open opslag van maar liefst 1, 7 miljoen vierkante meter.
Honderden miljoenen subsidies CCS
Dat is op de Rotterdamse Maasvlakte en die leveren, jawel, ook de kolen voor de naastgelegen kolencentrale. Die kolencentrale is het paradepaardje van Europa voor de Carbon Captured Storage. Over de hele wereld is de politieke steun voor CCS nagenoeg verdwenen. Minister Kamp schreef in een brief aan de Tweede Kamer op 15 december 2015 dat hij hoopt dat het Rotterdam Opslag en Afvang Demonstratie Project (ROAD), na enorme vertraging in 2016, eindelijk goedgekeurd gaat worden. Het enige overgebleven CCS-project in Europa wil dit Nederlandse kabinet doorzetten. Het had in 2010 operationeel moeten zijn, maar door de lage CO2 prijs was het niet meer rendabel. Niet rendabel met een subsidie van de Europese Unie van 180 miljoen en nog eens, hupsakee, ook 150 miljoen van de Nederlandse overheid. Ook niet rendabel.
De brief van Henk Kamp aan de Tweede Kamer vermeld dat er ‘intensief is gezocht naar een oplossing voor het financieel tekort’. Deze honderden miljoenen sluiten aan bij de vele miljarden subsidie die Kamp bijeen wil brengen om de kolengestookte elektriciteitscentrales rendabel te krijgen. De overheid heeft dus intensief gezocht om het gebruik van de fossiele brandstof kolen in stand te houden. Tegelijk is de landsadvocaat na de het Urgendavonnis naarstig op zoek geweest naar mogelijkheden onder de uitspraak uit te komen. De rechter gaf minister Kamp opdracht meer te doen voor een duurzaam Nederland.
Alpinvest en ABPfossielvrij
De component van Carbon Captured Storage speelt ook een enorme rol in de scenario’s van de Amsterdamse visie op het havenbedrijf voor 2030. Een scenario uit het onderliggende PBL rapport van 2006 gaat er zelfs van uit dat we het met zijn allen opgeven iets aan klimaat verandering te doen.
Mijn hele lichaam trilt van ongeloof als ik deze woorden intik, nadat ik gelezen heb dat de gemeenteraad van Amsterdam bij het goedkeuren van de visie in 2015 zich tegelijk ten doel heeft gesteld de duurzaamste haven ter wereld zijn. Dat kan niet allebei hoor. De nieuwe wethouder duurzaamheid Amsterdam is naar Parijs geweest, maar….
Mijn hele zoektocht om eens te kijken hoe het kan dat Nederland onderaan bungelt in de Europese lijstjes van duurzame energie, en waarom Amsterdam energie opwekt met kolengestookte elektriciteitscentrales, brengt me naar de rand van een ravijn van misplaatst optimisme van hipstergemeenteraadsleden van Amsterdam die geen idee hebben welke beruchte private equity fondsen zij als tegenspeler moeten overwinnen om de gigantische gevolgen van gevaarlijke klimaatverandering te temporiseren.
In Amsterdam is ook gehuisvest het bedrijf Alpinvest partners, één van de grootste private equity fondsen ter wereld met een investeringsportefeuille van 49 miljard. De twee grootste klanten zijn het Nederlandse pensioenfonds ABP en het Pensioenfonds Zorg en Welzijn, voorheen PMGG. Zij waren voorheen eigenaar en hebben het fonds in 2011 verkocht aan Carlyle. Velen van u zullen gehoord hebben hoe ABP in 2015 in beweging is gekomen haar beleggingsportefeuille onder de loep te nemen op duurzaamheid door de acties van fossielvrij Nederland.
Fossielvrije, kolenvrije toekomst
De campagnes van Greenpeace en andere milieuorganisaties om Nederland vrij te krijgen van kolencentrales zijn na de geweldige resultaten op de klimaattop in Parijs COP21 volop bezig. De olieindustrie krijgt klap na klap te verwerken nadat in 2015 al talloze kolenmijnen in de VS en China failliet zijn gegaan. ABP was erbij, afgelopen week in pakhuis de Zwijger (2015) bij het inspirerende verhaal van Mark Campanale van carbontracker.org .
Gaat ABP, samen met partner PFZW in gesprek met Amsterdam om de haven van Amsterdam fossielvrij te maken? Of gaat de haven van Amsterdam failliet omdat de raad achter de feiten aan blijft lopen? Amsterdam is 100 % aandeelhouder. We gaan het zien.
Gisteren is een bijzondere motie aangenomen in de Amsterdamse gemeenteraad.
Amsterdam gaat haar banden met de fossiele industrie onderzoeken. De raad vindt het unaniem onlogisch om zowel in duurzame energie te investeren als financiële banden met de fossiele industrie te onderhouden.
Het nu aangenomen besluit om in kaart te brengen welke banden de stad heeft met de fossiele industrie is een grote mijlpaal, en een succes van een grote groep Amsterdammers die wil dat Amsterdam een fossielvrije stad wordt.
Deze prominente inwoners, onder wie cabaretier Dolf Jansen en professor Ewout Engelen, hebben met vele anderen voor de zomer een brief aangeboden aan het college van B&W. In de brief worden zorgen vanwege de zogeheten ‘koolstofbubbel’ en klimaatverandering uitgesproken, en stappen naar een fossielvrij Amsterdam beschreven. De nu aangenomen motie is de eerste stap.
Financiële banden bestaan in ieder geval in het havengebied. De recent aangenomen havenvisie is op dit terrein te weinig ambitieus en daarmee financieel riskant. Ook via de ambtenarenpensioenen, ondergebracht bij het ABP, bestaan er financiële banden.
Sven Jense, initiatiefnemer Amsterdam Fossielvrij: “Wij feliciteren de Gemeente met deze belangrijke stap op weg naar een fossielvrije stad. Dit besluit is een signaal dat ook Amsterdam in de aanloop naar de klimaatconferentie begin december in Parijs verantwoordelijkheid neemt voor klimaatverandering.”
De tekst van de motie:
Motie Partij voor de Dieren, aangenomen 5 november 2015:
– de Noorse hoofdstad onlangs besloten heeft al haar beleggingen in fossiele energie te verkopen;
– de gemeente Amsterdam de energiehuishouding op termijn volledig fossielvrij – dus niet afhankelijk van kolen, olie of gas – wil laten zijn;
Overwegende dat:
– het onlogisch en contraproductief is om enerzijds te investeren in duurzame energievoorzieningen en tegelijkertijd financiële banden te hebben met de fossiele industrie;
Spreekt uit dat:
– het wenselijk is om als gemeente geen nieuwe investeringen in de fossiele industrie te doen en op termijn de al bestaande investeringen uit de fossiele industrie terug te trekken.
Verzoekt het college van burgemeester en wethouders:
– een overzicht op te stellen over de huidige investeringen en financiële banden van de gemeente met de fossiele industrie en de Raad hier binnen een half jaar terugkoppeling over te geven.
Vandaag heeft de Wethouder economie & haven, Kajsa Ollongren, de brief voor een fossielvrij Amsterdam in ontvangst genomen. Hiermee roept een diverse groep Amsterdammers, van hoogleraren, ondernemers tot bekende Nederlanders de gemeente Amsterdam op niet meer te investeren in fossiele brandstoffen.
Ollongren reageerde positief:“Het is evident dat hernieuwbare energie de toekomst heeft en fossiele brandstoffen niet. Ik ga de brief met veel belangstelling lezen en kennis nemen van wat dit voor de stad betekent.”
Sven Jense, initiatiefnemer Amsterdam Fossielvrij: “Wij zijn blij met deze reactie, en kijken uit naar de eerste concrete stappen van de gemeente. Ondertussen kunnen alle Amsterdammers zich uitspreken voor een fossielvrije stad via de petiti”e Amsterdam Fossielvrij.”
Een dagje demonstreren tegen de bruinkoolwinning in Duitsland
Afgelopen zaterdag reisde ik met tientallen jonge, enthousiaste klimaatactivisten naar Garzweiler in Duitsland (net over de grens bij Roermond) om te protesteren tegen de bruinkoolwinning.Ik wist dat bruinkool van alle fossiele brandstoffen verreweg de meeste CO2-uitstoot veroorzaakt. En ook dat men in Duitsland, ondanks de Energiewende, niets doet om de winning van bruin- en steenkool een halt toe te roepen. Met als gevolg dat Europa nu wordt overspoeld met goedkope kolenstroom die schone energie uit de markt drukt. Meer dan genoeg reden om eens een dagje naar Duitsland te gaan om ze eens te vertellen wat ik ervan vind.
In Duitsland aangekomen blijken er duizenden mensen op de been te zijn. Niet alleen doorgewinterde activisten maar ook gewone burgers. Je kunt merken dat de milieu- en klimaatproblematiek hier veel sterker leeft dan in ons land. In Duitsland is ‘Kohlenausstieg’ – volledig stoppen met kolen – een belangrijk thema op de politieke agenda.
Evenementen als deze hebben voor mij vaak iets van een schoolreisje of bedrijfsuitje. Iedereen is vrolijk en opgewekt. Vanuit de trein gezien ligt Nederland er groen bij, op deze druilerige zaterdagochtend. Het idee dat de wereld bedreigd zou worden door klimaatverandering heeft nog steeds iets onwerkelijks. Ik hoor dit al vanaf de jaren tachtig. Sindsdien is het dagelijks leven gewoon doorgegaan.
Het eerste doel van de excursie is een punt waar je een goed uitzicht hebt over de bruinkoolwinning. Waar je ook kijkt, links, rechts of vooruit, je ziet een immense bruin-zwarte vlakte zonder enige begroeiing. IJzeren skeletten van de enorme installaties waarmee de bruinkool wordt afgegraven zijn zichtbaar als kleine stipjes aan de horizon. Het is alsof je vanaf een berghelling op een vallei uitkijkt. Hoe meer naar het midden, hoe dieper de grond is afgegraven. Een helling met verschillende aardlagen is zichtbaar – een mini Grand Canyon, maar dan nog altijd tientallen vierkante kilometers groot en op sommige punten meer dan 200 meter diep.
Een fascinerende aanblik, maar ook beangstigend. Mensen zijn werkelijk in staat een groot stuk land in een woestijn te veranderen. Nog meer indruk maakt het dorpje Immerath, waar we doorheen lopen op weg naar ons plekje in een kilometerslange menselijke keten. Van een afstand een gewoon Duits dorpje met een mooie oude kerk. Van dichtbij – overal geblindeerde ramen, geblindeerde deuren, geblindeerde garagedeuren. Het dorpje is slachtoffer van plannen om de dagbouw van bruinkool nog meer uit te breiden. De meeste inwoners zijn al geëvacueerd. Ook al lopen er vandaag honderden opgewekte demonstranten rond, het is toch een deprimerende aanblik.
Voor één van de deuren staat een oudere dame een groepje demonstranten te woord. Zij is een van de weinige bewoners die nog niet is vertrokken. Sinds de evacuatie wordt het dorp ’s nachts geteisterd door vandalen. Vanwege de stress kost het haar moeite voldoende nachtrust te krijgen. Toch wil ze zolang als het kan op haar oude vertrouwde plek blijven wonen. Achter het raam hangt een papier met daarop in grote letters: ‘Dieses Haus ist noch bewohnt’.
Op deze manier komt de schade die de fossiele brandstofindustrie aanricht een stuk dichterbij. Overal ter wereld gaat de winning gepaard met steeds ergere vergiftiging en verwoesting van landschappen. De beste voorraden raken steeds meer uitgeput. Daardoor worden steeds grotere gebieden aangetast voor een steeds kleinere opbrengst. Veel schade ontstaat ook wanneer men bestaande velden tot de laatste druppel leegzuigt. De inwoners van Groningen kunnen daarover meepraten.
In veel andere delen van de wereld ondervinden mensen dagelijks de gevolgen van klimaatverandering. Overal nemen weersextremen toe. Alleen al in Amerika waren er vorig jaar droogtes in Brazilië, Colombia, Venezuela, Paraguay, Bolivia, de Verenigde Staten, Mexico en vier kleinere landen in Centraal Amerika (heeft iemand hierover iets gehoord in de reguliere pers?!? Ik niet!)
Waarom laten we dit alles gebeuren? Omdat machige bedrijven en regeringen menen dat ‘Kohlenausstieg’ net iets te duur is. En omdat het velen van ons niet echt iets kan schelen. In ons land (in ieder geval, in het buiten-Groningse deel ervan) lijkt alles nog OK. De winters worden wat warmer, maar dat is voor veel mensen niet onplezierig. We kunnen ons eenvoudigweg niet voorstellen dat ons ooit iets zou kunnen overkomen. De zeespiegelstijging gaat net iets te langzaam om de inwoners van de Randstad nog op tijd wakker te schudden.
Toch kan er een moment komen dat de grachtengordel van Amsterdam er even geblindeerd en verlaten bij ligt als het dorpje Immerath in het Rijnland. Geëvacueerd in afwachting van de zondvloed. Omdat Rijkswaterstaat de veiligheid niet meer kan garanderen. Alleen kleine groepjes krakers houden nog dapper stand. Om te protesteren tegen de blinde natuurkrachten.Die we zelf hebben ontketend met onze collectieve hebzucht, onverschilligheid en…gebrek aan voorstellingsvermogen.
