In september van 2020 ligt een belangrijk beleidsdocument voor aan de Amsterdamse gemeenteraad; de Transitievisie Warmte (TVW). Dit visiedocument legt de basis voor het aardgasvrij programma voor de komende 20 jaar. Keuzes die nu worden gemaakt zullen dus nog ver in de toekomst effect hebben.
Lees verder Publicatie: Positionpaper Transitievisie Warmte 2020
Door Jan-Willem Brouwer en Gerhard Rekveld
Op 1 maart bezetten activisten van Extinction Rebellion het hoofdkantoor van IJmere in het Amsterdamse havengebied. Na een uur kwam directeur Erik Gerritsen naar beneden om te vertellen dat aan de eerste eis tegemoet wordt gekomen. Extinction Rebellion wordt uitgenodigd om deel te nemen aan een overleg met IJmere en wethouder Zita Pels waarin de planning wordt besproken. Extinction Rebellion wil dat huurders in de toekomst mee kunnen praten om een oplossing te bedenken voor de isolatieproblematiek en de armoede die deze veroorzaakt.
Isolatie is één van de meest effectieve en betaalbare methodes om CO2 uitstoot van woningen tegen te gaan. De gemeente investeerde de afgelopen jaren weinig in isolatie, maar des te meer in fossiele warmtenetten. Deze worden gestookt met afval, gas en biomassa. De ingreep mocht 5.000 euro subsidie per woning gaan kosten. Door de hoge temperatuur van het warmtenet is niet veel isolatie nodig. Dat was een voordelige oplossing voor de woningcorporaties. Een groot deel van de Amsterdamse energiekrotten staat echter in wijken die nog lang niet van het gas afgaan, waardoor bewoners met hoge kosten blijven zitten en het milieu vervuilt blijft.
Inmiddels duurt de energiecrisis voort waardoor veel mensen acuut in armoede zijn vervallen. De rampzalige gevolgen van klimaatverandering worden met de dag zichtbaarder. Den Haag besloot dat de slechtst geïsoleerde woningen vanaf 2028 niet meer verhuurd mogen worden. Ook het gemeentebestuur van Amsterdam doet haar duit in het zakje en heeft een waar “isolatie offensief” aangekondigd.
Hoe dat isolatie offensief er precies uit komt te zien is verre van duidelijk, behalve dat een groot aantal gemeenteambtenaren bezig is met het plakken van tochtstrips. Tegelijkertijd dekken de woningcorporaties zich in door te roepen dat het isoleren van woningen heel moeilijk gaat worden. Vaak beroept men zich daarbij op gebrek aan technisch personeel.
Corporaties houden hun documenten over de planning van isolatieprojecten angstvallig geheim. Hierdoor ontbreekt essentiële informatie over de problemen waar ze in de praktijk écht tegenaan lopen en hoe deze op te lossen zouden zijn. De manier waarop de gemeente en de corporaties de verantwoordelijkheid voor het falen van isolatie campagnes op elkaar af schuiven is pijnlijk.
Daarom sluiten Extinction Rebellion en Fossielvrij Amsterdam zich aan bij de eis die een deel van de Amsterdamse gemeenteraad aan de corporaties durft te stellen. Te weten: volledige transparantie over al hun isolatie plannen en dito investeringen. In de tussentijd moeten Amsterdammers die gedwongen zijn in lekke woningen te leven onmiddellijk een korting krijgen op hun huur.
Extinction Rebellion en Amsterdam Fossielvrij zullen hun gemeenschappelijke campagne onverminderd voortzetten totdat aan al hun eisen is voldaan.De nalatigheid van de corporaties heeft te lang geduurd.
N.V. Schiphol heeft begin september onverwachts oude plannen voor een nieuwe reizigersterminal uit het stof gehaald. Hiermee kunnen er ongeveer 20% méér reizigers vliegen dan op de piek in 2019 (zo’n 14 miljoen extra reizigers), met veel klimaat-, stikstof-, geluids- en gezondheidsproblemen als gevolg. Schiphol heeft een marktconsultatie uitgezet waar in 2024 een investeringsbesluit op zou moeten volgen.
In de nacht van 3 op 4 maart werd de wereld opgeschrikt door de beschieting en verovering van de Oekraïense kerncentrale in Zaporizhia door het Russische leger. Deze had kunnen leiden tot een ernstige kernramp. En eerder deze maand verklaarde de Oekraïense regering dat Russische hackers het Oekraïense elektriciteitsnet probeerde plat te leggen met cyber aanval waardoor ruim 2 miljoen mensen zonder elektriciteit hadden gezeten. Kan een versnelde energietransitie een veilig en weerbaar energiesysteem helpen creëren?
Op 24 februari begon een belangrijk experiment; voor de eerste keer heeft de Oekraiene zijn elektriciteitsnet losgekoppeld van grote broer Rusland en kleine broer Wit-Rusland. In 2023 zou aansluiting op het Europese net moeten volgen. Toevallig of niet, juist op die dag begon Poetin met zijn vernietigende offensief. Het experiment was op zich een succes. Gedurende de eerste dagen van de oorlog hield het Oekraïense stroomnet stand zonder import uit Rusland. Maar is dit genoeg als de vijand je energievoorziening zomaar plat kan gooien?
Lees verder Oorlog Oekraïne benadrukt belang onmiddellijke energietransitie
Afgelopen woensdag, 16 februari is de uitspraak Sluisbuurt van de Raad van State gepubliceerd. We hebben even gewacht met een statement. De uitspraak is niet bepaald eenduidig. Het kostte wat tijd om precies duiden. Maar, we zijn eruit.
Dus, wat betekent dit voor warmteplannen door heel Nederland?
Het slechte nieuws
De Raad van State (RvS). heeft besloten het hoger beroep gegrond te verklaren. Daarmee is het Warmteplan definitief geworden. De rechtbank Amsterdam had dit onderdeel vernietigd met haar uitspraak in 2020. Onze overwinning uit 2020 is dus weer (deels) teruggedraaid.
Het goede nieuws
De RvS oordeelt dat het hoofdstuk 4 van het warmteplan ‘geen besluitkarakter’ heeft. Ons bezwaar bij de bestuursrechter had dus überhaupt geen doorgaan moeten vinden.
De RvS heeft hiermee aangegeven dat de gemeente Amsterdam een (toekomstig) beroep altijd zal verliezen als het besluit is gebaseerd op hoofdstuk 4 van het warmteplan. De toets aan gelijkwaardigheid komt pas bij de omgevingsvergunning (die moet worden verleend zodra er een aanvraag komt vanuit een partij die zelf een warmtesysteem wil ontwikkelen).
En nu in gewone mensentaal:
Een gemeenteraad kan dus niet zomaar met een warmteplan zeggen: “wij tellen zonnepanelen niet mee”. Dat wordt echt pas bepaald bij de aanvraag van een omgevingsvergunning. De toetsing moet plaatsvinden op basis van het landelijke bouwbesluit, en dus niet op basis van de (politieke) voorkeur van een gemeentebestuur. Blijkt het bouwbesluit niet duidelijk genoeg? Dan zal er in de toekomst misschien toch weer een rechter aan te pas komen.
Wat hebben we bereikt?
De lokale winst is binnen. Dankzij de politieke en juridische druk heeft Amsterdam vorig jaar al gekozen voor een duurzaam warmtesysteem voor de Sluisbuurt. Sindsdien zijn alle Amsterdamse warmteplannen voor nieuwbouwwijken gebaseerd op duurzame lage temperatuur bronnen.
Maar, uitspraak gaat verder dan alleen Amsterdam, en geeft helder signaal: Het heeft geen zin om alternatieven uit te sluiten met via een warmteplan. Ook met deze uitspraak krijgen gemeentes een ‘tik op de vingers’ . Dit verstevigt de positie van bedrijven, bouwers en energiecoöperaties die met duurzame warmte aan de slag willen. Indirect heeft de uitspraak precies het effect wat we beoogd hebben; heldere landelijke spelregels, en geen speciale privileges voor lokale warmte-monopolisten.
Wat staat ons nog te doen?
Er valt nog een wereld te winnen voor een eerlijk speelveld voor groene energie en tegen de macht van fossiele bedrijven. Dankzij dit lange traject hebben we een goed netwerk opgebouwd van duurzame initiatieven, bedrijven, organisaties en experts.
En, met deze uitspraak in de hand blijven we keihard lobbyen en actievoeren tegen de uitrol van vervuilende warmtenetten die draaien op fossiele brandstoffen en biomassa.
We willen iedereen nogmaals hartelijk bedanken voor alle steun en donaties.
En moge het duidelijk zijn dat dit alles absoluut de moeite waard is geweest!
Uitspraak in de media:
https://solarmagazine.nl/nieuws-zonne-energie/i26525/warmteplan-sluisbuurt-definitief-door-uitspraak-raad-van-state-gelijkwaardigheid-zonnepanelen-onbekend
https://energeia.nl/energeia-artikel/40100866/sluisbuurt-te-vroeg-voor-de-vraag-of-zon-pv-en-warmtepomp-gelijkwaardig-zijn-aan-warmtenet
Eerder deze maand was er nog ophef over de handtekening die Femke Halsema heeft gezet onder een manifest van VNO-NCW aan de formerende partijen. In het manifest wordt in ondubbelzinnige bewoording gepleit voor meer ontwikkelruimte voor Schiphol. Dit zou bijdragen aan een gunstig vestigingsklimaat en onze internationale concurrentiepositie versterken.
Lees verder Burgemeester Halsema en het ‘geheim van de verdwenen ondertekening’
De Metropoolregio ondertekende een manifest voor de ontwikkelruimte van Schiphol. Onbegrijpelijk, vindt Roald Fekken. Door te ondertekenen verloochent de stad zijn klimaatambities. Door Roald Fekken.
Lees verder Amsterdam Fossielvrij in het Parool: Manifest Schiphol ondermijnt klimaat ambities
Een enerverend gesprek tussen Mischa Meerburg van Amsterdam Fossielvrij en Harmen Bos van Burgerplatform.nu over de Amsterdamse warmteplannen.
Lees verder Interview over warmtenetten met Burgerplatform.nu
Afgelopen maandag, 6 september waren wij aanwezig op de zitting bij de Raad van State voor de zaak ‘Warmteplan Sluisbuurt’. Zoals bekend heeft de Gemeente Amsterdam een hoger beroep aangetekend. Zij willen perse het warmteplan in de huidige vorm behouden.
Mocht de gemeente in hoger beroep alsnog winnen, dan hebben alle gemeentes in Nederland (juridisch gezien) de vrijheid om specifieke technieken (zoals zonnepanelen en warmtepompen) uit te sluiten als gelijkwaardig alternatief voor stadswarmte.
Lees verder Rechtszaak Sluisbuurt : Zitting Raad van State
Door: Mischa Meerburg
De recent verschenen rapporten van het IPPC vertellen ons helaas weinig nieuws: We zijn (nog steeds) in rap tempo bezig het het ontwrichten van het klimaat en we brengen de leefbaarheid van de planeet in ernstig gevaar. Er zit niets anders op zo snel mogelijk ons gebruik van fossiele brandstoffen drastisch terug te dringen. In Amsterdam gaat dat nog niet zo lekker, ondanks grote beloftes vanuit het stadscollege.
Lees verder Opinie: Ook Amsterdam doet niet genoeg om klimaatverandering tegen te gaan
PERSBERICHT
Amsterdam, 28 mei
Onlangs hebben we vernomen dat de Amsterdamse Sluisbuurt een duurzaam warmtesysteem krijgt. Een prachtige overwinning en goed nieuws voor de energie transitie! Deze keuze is een mooi vervolg op de uitspraak van de bestuursrechter in April 2020; toen werd geoordeeld dat de gemeente niet zomaar duurzame alternatieven mag uitsluiten in nieuwbouwgebieden.
Amsterdam Fossielvrij is daarom verbaasd dat de Gemeente nog steeds in hoger beroep gaat tegen de uitspraak van de rechter. Het hele idee achter de rechtszaak was juist het aanjagen van duurzame warmte-oplossingen zoals zonnepanelen en warmtepompen. Middels dit hoger beroep wil de wethouder kennelijk toch de mogelijkheid openhouden om woningen in andere buurten verplicht aan sluiten op niet duurzame warmtenetten.
Lees verder Amsterdam, gun de gemeentes in de rest van het land ook duurzame warmte!