Terwijl in Groningen het verzet tegen de gaswinning door Code Rood volle gang is kwam minister Erik Wiebes vanavond uitgebreid aan het woord bij VPRO’s Zomergasten. Tijdens de uitzending pleitte hij vooral voor economische groei, innovatie én radicale keuzes. Maar dan wel ná de maaltijd graag.
Vanuit een PR-oogpunt is ’s lands grootste partij allang niet meer de partij van dure BMW’s en sigarenrokende directeuren. De VVD presenteert zich anno 2018 als een frisse, progressieve partij die energietransitie, innovatie en nieuwe economie omarmt. Ook onze VVD-minister Wiebes lijkt optimistisch over de toekomst en vindt het ‘liberaal’ om ‘je eigen rommel op te ruimen’ en ‘voorspoed te stimuleren’.
Echter, terloops laat hij tijdens Zomergasten vallen dat we in Nederland soms te langzaam reageren op problemen maar uiteindelijk toch altijd de juiste keuze maken. En precies hier wringt de schoen; het uitfaseren van Gronings gas is nog helemaal geen juiste keuze. Het is misschien een voorzichtige stap in de goede richting, en ook nog eens eentje die veel te laat komt, met alle gevolgen van dien. Dit jaar wordt er nog 19,4 miljard kuub gewonnen, maakte Wiebes op 24 augustus bekend. Dat is nog steeds een gevaarlijk niveau voor de inwoners van Groningen. En ook voor het klimaat is het geen oplossing, want het Gronings gas wordt vervangen. Niet door duurzame warmte, wat de logische stap zou zijn in de klimaatcrisis, maar door gas uit kleine gasvelden en Rusland.
NAM Knew
Net zoals Shell en Exxon al in de jaren 80 wisten wat voor effect hun businessmodel had op klimaatverandering, wist ook de NAM (Shell en Exxon) al heel lang dat gaswinning aardbevingen veroorzaakte. Dat liet minister Wiebes zelf zien in een fragment in Zomergasten. Al in de jaren ’60 kwam ter sprake dat er een relatie zou zijn tussen de gaswinning en de destijds waargenomen aardbevingen in Drenthe. We leren door dit fragment dat NAM destijds heeft ontkend dat er een relatie is tussen gaswinning en de aardbevingen. De NAM wilde niet meewerken met nader onderzoek. De NAM heeft sinds dien alles gedaan om geen verantwoordelijkheid te nemen (zowel moreel als financieel) en een oplossing van het probleem zoveel mogelijk tegen te werken.
Fossiele multinationals
Nederland is dus gewoon doorgegaan met het leegpompen van Groningen. En dat ook nog eens zónder serieus te investeren in woningisolatie en alternatieven voor gas. Men schuift het probleem voor zich uit waardoor we nu zitten met een dubbel probleem; een verwoeste provincie en een warmtetransitie die in een enorm tempo, met terugwerkende kracht moet worden uitgerold.
Wat dat betreft is de casus Groningen een voorbeeld in het klein voor het wereldwijde klimaatprobleem; overal wordt steevast te laat, en te langzaam gehandeld. Tenminste, zolang de nodige oplossingen indruisen tegen de belangen van mensen die geld verdienen met fossiele brandstoffen. De belangen van de grote fossiele multinationals wegen nog altijd zwaarder dan die van het milieu, de veiligheid, en een leefbare planeet. Het is deze kortzichtige en geldbeluste houding die nog wel eens catastrofale gevolgen kan hebben voor de gehele mensheid.
We kunnen het ons niet veroorloven om steeds te wachten tot mensen zoals Erik Wiebes na jarenlang wanbeleid radicaal het roer een klein stukje om durven om te gooien. Er moeten op korte termijn nog vele radicalere keuzes worden gemaakt. Mensen, zoals nu op de actie van Code Rood houden de druk op multinationals en de politiek en voorkomen dat ze blijven uitstellen.
We kunnen dus niet naïef blijven geloven dat alleen de vrije markt ons op korte termijn van duurzame oplossingen gaat voorzien. Effectief klimaat- en energiebeleid is een kwestie van prioriteiten stellen en op tijd de juiste beslissingen maken, ook als die beslissingen indruisen tegen de portemonnee van de bedrijven die het probleem veroorzaken. Helaas wordt er tijdens de aflevering van zomergasten niet echt ingegaan op hoe we in de 21ste eeuw moeten aankijken tegen het begrip ‘vooruitgang’. En hoe systemische, en ja, radicale veranderingen kunnen leiden tot echte duurzame vooruitgang en nieuwe vormen van circulaire waarde creatie die niet destructief zijn voor mens en planeet. Een gemiste kans, omdat de woorden ‘vooruitgang’ en ‘innovatie’ juist zo vaak zijn gevallen tijdens de uitzending. Het bewijst maar weer dat de gewone duurzaamheidsminnende burgers en organisaties, – en met name zij die kiezen voor verzet en directe actie – al jaren voorlopen op de neo-liberale elite, die echte verandering net zolang tegenwerkt tot het niet anders kan. Ook die elite zal uiteindelijk mee moeten in de vaart der volkeren en de grenzen aan de groei moeten erkennen.
